Zit er een limiet op het aantal gezinsleden dat hier mag komen? En andere vragen over nareizigers beantwoord

Hoogleraar migratierecht aan de Universiteit Leiden Marlou Schrover en woordvoerder Gerard Spierenburg van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) beantwoorden jullie vragen.

1. Wie worden tot de groep nareizigers gerekend?

"Dat zijn de echtgenoten of partners en de biologische kinderen van mensen die al eerder naar Nederland zijn gekomen en een verblijfsvergunning hebben gekregen", begint Schrover. "Het zijn vaak de mannen die de moeilijke reis afleggen. De vrouw en kinderen sluiten in het kader van gezinshereniging later aan bij de man."

Maar er gelden wel een aantal regels voor gezinshereniging, weet de hoogleraar. Zo mogen de kinderen niet ouder zijn dan 18 jaar en mogen andere nareizigers ook geen senioren zijn. "Een statushouder mag bijvoorbeeld niet zijn moeder over laten komen naar Nederland omdat hij denkt dat het ze dan voor zijn kinderen kan zorgen. Alleen bij heel uitzonderlijke omstandigheden mag een senior naar Nederland komen om te verblijven. Als laatst mogen de nareizigers ook geen neven, nichten, tantes of niet-biologische kinderen zijn", legt ze uit.

Volgens haar vormt de laatst genoemde groep een probleem in het systeem. "Er zijn gevallen bekend waarin iemand zegt dat hij het kind van zijn overleden zus opvoedt en dat dat kind daarom dus onderdeel is van het gezin. Alleen is het kind niet officieel geadopteerd." Dit is vooral terug te zien bij mensen uit landen als Jemen en Soedan, waar een hoge sterfte is, zegt Schrover. "In het merendeel van de islamitische landen kun je geen kinderen adopteren. Zij mogen dus niet meereizen."

2. Uit welke landen komen nareizigers precies?

Volgens de laatste cijfers van de Immigratie- en Naturalisatiedienst hebben zich in 2024 ongeveer 11.879 nareizigers in Nederland gemeld. Verreweg het grootste deel van die mensen komt uit Syrië: 47 procent.

"De nareizigers komen uit hetzelfde land als waar de vluchtelingen zelf vandaan komen, zegt Schrover daarover. "Maar soms hebben nareizigers lang in een kamp gezeten in Libanon bijvoorbeeld en dan komen ze dus niet direct uit Syrië. De vrouw en kinderen zijn dan gevlucht naar een buurland en de man is doorgereisd naar andere landen."

De hoogleraar denkt dat de kans op nareizigers uit Soedan klein is vanwege de bloedige oorlog die het land teistert. "Er gaan veel mensen dood en nu dat de ontwikkelingshulp is gestopt sterven er naar verwachting nog veel meer. De kans op nareizigers wordt daar natuurlijk door beïnvloed."

3. Waarom hebben familieleden van statushouders recht op gezinshereniging?

Omdat het simpelweg een recht is uit het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM), legt Schrover uit. "Alle 46 lidstaten van de Raad van Europa, waaronder Nederland, hebben getekend voor dit verdrag. Artikel 8 van het EVRM stelt dat je ouders en kinderen en echtparen niet van elkaar mag scheiden. Kinderen hebben dus het recht om bij hun ouders te zijn en te wonen."

4. Wanneer mogen statushouders hun gezin laten overkomen?

Daarvoor moeten ze aan een aantal voorwaarden voldoen, weet woordvoerder Gerard Spierenburg van de IND. "De eerste voorwaarde is dat de asielzoeker die een gezinslid wil laten overkomen zelf een verblijfsvergunning heeft." Verder mogen ze alleen hun echtgenoot of echtgenote, of partner, en/of hun (pleeg)kind over laten komen.

Ook kunnen kinderen hun ouders naar Nederland laten halen mits het kind zelf jonger dan 18 jaar was toen hij of zij de asielaanvraag deed, legt de woordvoerder uit. "Deze gezinsleden moeten ook in het land van herkomst bij het gezin horen en geen misdrijven op hun kerfstok hebben", voegt hij daaraan toe.

5. Kan er wettelijk een limiet worden gesteld aan het aantal nareizigers per gezin?

"Nee, als het je lukt om meer dan zes kinderen te produceren, dan zijn het jouw kinderen", legt Schrover uit. Ze wijst naar uitspraken van VVD-leider Dilan Yeşilgöz die in 2023 als toenmalig minister van Justitie en Veiligheid sprak over 'nareis op nareis'. "Dit houdt in dat familieleden van asielzoekers zelf ook weer een vrouw en kinderen meenemen naar Nederland. Maar dat scenario komt haast niet voor."

De IND bevestigde begin 2024 dat 'nareis op nareis' inderdaad niet vaak voorkomt. Het gaat volgens de immigratiedienst om zo'n 70 tot 100 gevallen per jaar. Yeşilgöz erkende later dat haar uitspraken niet klopten, maar ze had dat naar eigen zeggen 'niet bewust' gedaan.

6. Krijgen nareizigers automatisch een verblijfsvergunning, en is dat dan een tijdelijke of permanente?

"Nareizigers krijgen eerst een zogenoemde machtiging tot voorlopig verblijf (mvv), dit is een inreisvisum", legt IND-woordvoerder Spierenburg uit. "Met de mvv kunnen mensen naar Nederland reizen en hun verblijfsvergunning ophalen. Vervolgens krijgen de familieleden een afgeleide verblijfsvergunning asiel. Dit betekent dat het verblijf van het gezinslid afhankelijk is van de asielvergunning van de eerste aanvrager: de statushouder."

"De IND kan de verblijfsvergunning van het gezinslid intrekken als er geen gezinsband meer is met de statushouder", gaat hij verder. "Dit is bijvoorbeeld als het gezinslid een kind is dat binnen een jaar op zichzelf gaat wonen."

7. Hoe wordt gecontroleerd of het echt om nareizigers gaat?

"De aanvrager moet de identiteit van de gezinsleden kunnen bewijzen en ook de familieband. Dat gebeurt meestal met documenten", zegt IND-woordvoerder Spierenburg. "Als de aanvrager die niet heeft of niet kan laten zien, kan de IND helpen met een DNA-onderzoek of een interview met de aanvrager en het gezinslid."

Officieel mogen landen niet op DNA testen, weet hoogleraar Schrover. Maar dat gebeurt volgens haar toch omdat er in sommige landen wordt getwijfeld of het wel echt om biologische kinderen gaat. "Om die reden wordt geprobeerd om langs allerlei wegen uit te vinden of dat werkelijk zo is."

"Het merendeel gaat via gehoor en het toetsen van geboorte- en huwelijksaktes", weet ze. "Maar als je gevlucht bent, heb je goed kans dat je dat allemaal niet bij je hebt."