Hoe veilig zijn voedingssupplementen? Jullie vragen over extra vitamines en mineralen beantwoord
Bruistabletten, pillen en drankjes voor een betere nachtrust? Steeds vaker krijgt Bijwerkingencentrum Lareb meldingen van klachten door het gebruik van voedingssupplementen. Voor EenVandaag Vraagt vroegen we wat jullie hierover wilden weten.
Hoogleraar Nutritional Biology Renger Witkamp aan de Wageningen Universiteit en Emeritus hoogleraar Voeding en Gezondheid Jaap Seidell aan de Vrije Universiteit Amsterdam beantwoorden jullie vragen.
1. Hoe veilig zijn voedingssupplementen?
"Als je voedingssupplementen koopt bij de gewone winkel, dan is het zeker dat die veilig zijn", vertelt hoogleraar Voeding en Gezondheid Jaap Seidell. "De dosis en de samenstelling van die tabletten wordt heel goed gecontroleerd. Wat minder veilig is, is op het internet merkloze voedingssupplementen kopen."
Dat blijkt volgens de hoogleraar ook uit recent onderzoek van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). "Die hebben laten zien dat een heleboel van dat soort goedkope pillen een onbekende bestemming verboden en gevaarlijke stoffen of zelfs medicijnen bevatten."
Zelfs goedkope pillen die je bijvoorbeeld vanuit China bestelt, hoeven volgens Seidell niet per se uit China te komen. "Als je online ergens iets aanklikt, van ik wil goedkope hoge dozen supplementen gebruiken, dan kom je op een site waarvan je niet weet waar het vandaan komt", legt hij uit. "En als je bestelt, dan komt het in een doosje, dan weet je ook niet wie het gestuurd heeft."
"Maar het grootste probleem is dat er in die pillen stoffen zitten die er eigenlijk niet in mogen zitten", vertelt de hoogleraar. "Dus gevaarlijke stoffen, verboden stoffen, te hoge doses van vitamines en mineralen. Er worden allerlei stoffen aangetroffen zoals geneesmiddelen die je niet zonder doktersvoorschrift mag kopen en schadelijke bijwerkingen kunnen hebben." Zijn advies is daarom: koop niet online van een onbekende winkelketen.
Info
Wat zijn voedingssupplementen?
Om goed te functioneren heeft een mens elke dag voldoende vitamines en mineralen nodig. Wanneer je daar niet genoeg van binnenkrijgt via je voeding, kun je dit aanvullen met een extra dosis in de vorm van een voedingssupplement.
Voedingssupplementen zijn verkrijgbaar in verschillende vormen, zoals pillen, bruistabletten of drankjes. In de afgelopen jaren zijn Nederlanders steeds vaker supplementen gaan gebruiken, bovenop de dagelijks aanbevolen hoeveelheid.
Volgens Witkamp zijn mensen steeds bewuster bezig met hun gezondheid en nemen daarom vaker supplementen, ze maken zich zorgen of ze wel voldoende aandacht besteden aan dat deel van hun gezondheid.
2. Welke supplementen zijn echt noodzakelijk?
Er is een aantal voedingssupplementen aanbevolen voor bepaalde groepen mensen, weet hoogleraar Voeding en Farmacologie Renger Witkamp. "Vitamine D bijvoorbeeld, normaal gesproken maak je het meeste van deze vitamine aan door zonlicht. Als je wat ouder wordt, zo na je 50ste, werkt dat minder goed. Zij krijgen het advies om vitamine D bij te slikken."
"Dit advies geldt ook voor mensen die ziek zijn en daardoor weinig buiten komen", gaat hij verder. "Daarnaast lopen mensen met een donkere huid of mensen die gesluierd door het leven gaan en daardoor minder zon op hun huid krijgen ook het risico op een vitamine D te kort. Voor deze groep kan een vitamine D supplement daarom dus noodzakelijk zijn", legt hij uit.
Een andere groep die volgens Witkamp baat heeft bij voedingssupplementen zijn veganisten. "Vitamine B12 krijg je binnen via dierlijke producten zoals vlees, vis, eieren en zuivel. Als je deze producten niet eet omdat je veganist bent, dan loop je het risico op een vitamine B12 tekort."
Een relatief nieuwe groep voor wie wordt aanbevolen om voedingssupplementen te nemen, zijn mensen die een maagverkleining hebben ondergaan, zegt Witkamp. "In de loop van der jaren zijn er steeds meer mensen bijgekomen die een dergelijke ingreep hebben gekregen. Zij kunnen hierdoor bepaalde vitamines en mineralen minder goed opnemen. En daarom geldt dat zij hun leven lang bepaalde supplementen moeten blijven slikken."
Alles bij elkaar lijken dat veel uitzonderingen, geeft Witkamp toe. "Maar in de praktijk kun je het ook omdraaien. Iedereen tussen de pakweg 10 en 50 jaar die gezond eet en geen veganist is, loopt geen risico op een vitamine tekort."
3. Waarom kun je voedingssupplementen krijgen zonder doktersvoorschrift?
Dat is volgens hoogleraar Seidell vrij simpel: supplementen zijn geen medicijn. "Medicijnen krijg je op recept van een arts. Voedingstoffen zoals vitaminen en mineralen zitten in normale voeding, die krijg je ook gewoon binnen."
4. Wie controleert of de inhoud van de supplementen ook daadwerkelijk klopt met de opgegeven dosis?
Witkamp: "Mensen denken vaak dat voedingssupplementen een soort medicijnen zijn. De eisen die gesteld worden aan een voedingssupplement zijn dezelfde wettelijke eisen die gesteld worden aan een frikandel of een diepvriespizza. Met andere woorden, de fabrikant is verantwoordelijk voor de kwaliteit."
Dat geldt voor alles in de voedingsindustrie, vult Seidell aan. "Je hebt allerlei voedingsmiddelen waar ook natuurlijke vitamines aan toegevoegd zijn zonder dat je het supplementen noemt. De fabrikant is verantwoordelijk voor de veiligheid en de samenstelling. Maar de controles daarop en de wetgeving die daarbij hoort, die wordt uitgevoerd door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit. Dus je kunt de fabrikant dan ook niet aanklagen als het product niet goed is."
De NVWA controleert met steekproeven of een voedingssupplement veilig is. "Dit gebeurt vooral met supplementen die online worden verkocht, omdat je daarvan eigenlijk niet weet wat het merk is, wie de fabrikant is en wat erin zit", legt Seidell uit.
5. Hoe neem je een verantwoorde dosis van voedingssupplementen in?
Dat staat volgens Seidell gewoon op de verpakking. "Daar staat op hoeveel microgram of milligram er van elke vitamine in zit en hoeveel procent van de dagelijkse aanbevolen hoeveelheid (ADH). Dat moet dan niet meer dan 100 procent zijn", legt hij uit.
"Op de doosjes staat ook hoeveel pillen je dagelijks moet nemen. Meestal bij de supplementen die ik heb gezien is het maximaal één per dag." Als je meer slikt is het bij sommige vitamines geen groot probleem, maar bij andere wel, weet Seidell.
"Wat meer vitamine C dan aanbevolen is, kun je gerust innemen." Maar bij andere vitamines zoals vitamine A kan een hoge dosis wel schadelijk zijn. "Zeker als je zwanger bent, dat kan dat echt wel nadelige effecten hebben op bijvoorbeeld de groei en ontwikkeling van een ongeboren kind."
6. Wat moet je doen als je denkt last te hebben van bijwerkingen?
Witkamp: "Als je na het innemen van de supplementen bijvoorbeeld tintelingen voelt in je vingers of tenen of je krijgt pijn in je buik of diaree, stop ermee. De klachten gaan meestal vanzelf over." Bij sommige bijwerkingen kan het echter wel dagen of zelfs weken duren voordat je iets merkt.
Bij vervelende en hardnekkige klachten is het advies: ga naar je huisarts. "Verder kun je als consument ook contact opnemen met Bijwerkingencentrum Lareb."
Ook Seidell raadt consumenten aan om niet zelf op onderzoek uit te gaan, maar de hulp van een huisarts in te schakelen. "Hij of zij kan dan uitzoeken welke voedingssupplementen je beter kunt nemen om toch aan je vitamines te komen."
Een huisarts kan je ook nog verwijzen naar een diëtist, weet Seidell. "Die kijkt dan naar de mogelijkheid om de vitamines weer via gezonde voeding binnen te krijgen. In gezonde voeding zitten niet alleen die vitamines en mineralen die je nodig hebt, maar ook nog een heleboel andere stoffen die niet in die potjes zitten."