Komen er nog nieuwe asielmaatregelen, nu het kabinet gevallen is? En 6 andere vragen aan politiek verslaggever Marloes Lemsom

PVV-partijleider Geert Wilders stapte deze week uit de coalitie. Het gevolg was de val van kabinet-Schoof én een demissionair kabinet zonder de PVV. Toch betekent dat niet dat ontwikkelingen rondom asiel en migratie stil komen te staan. Wie gaat de taken van PVV-minister Marjolein Faber overnemen? We vroegen het aan politiek verslaggever Marloes Lemsom.

1. Over welke wetsvoorstellen gaat het eigenlijk?

"Ten eerste het voorstel voor het zogenoemde tweestatusstelsel", vertelt Lemsom. Met dit stelsel wordt geregeld dat mensen die worden vervolgd in een land, bijvoorbeeld omdat ze van de oppositie zijn, de status 'A' krijgen. Oorlogsvluchtelingen krijgen de status 'B', een status die het moeilijker moet maken om familieleden over te laten komen.

"Het andere plan is om een einde te maken aan de permanente verblijfsvergunning, waardoor iedereen na verloop van tijd weer door de molen moet om te kijken of iemand echt wel mag blijven, en gezinshereniging strenger maken."

2. Komen die asielmaatregelen nog, nu het kabinet gevallen is?

De Tweede Kamer wil ze gewoon doorzetten, vertelt Lemsom. "Alle voormalige coalitiepartijen steunen dat, maar dat wil niet zeggen dat het ook allemaal gaat lukken. De vraag is namelijk nog steeds of de wetten wel door de Eerste Kamer zullen komen."

De PVV was eerder de partij die wijzigingen in de wetsvoorstellen, die ze uitvoerbaar moeten maken in de praktijk, tegenhield. Terwijl de andere partijen (VVD, NSC, en BBB) dat juist belangrijk vonden. "Dus het zou best kunnen dat de partijen nu zeggen: laten we toch wat dingen aanpassen", denkt Lemsom. "En dan komt een meerderheid in de Eerste Kamer misschien wel dichterbij. Gek genoeg wordt de kans nu dus groter dat er een strenger asielbeleid komt."

3. Wie moet deze twee wetsvoorstellen door beide Kamers loodsen?

"Een nieuwe minister", zegt de verslaggever. En blijkbaar is het een taak waar meerdere ministers op azen. "Alle partijen wilden die post naar verluidt, omdat ze zich allemaal willen profileren op asiel, zo net voor de verkiezingen."

Wie komen hier dan voor in aanmerking? "Bij de VVD wordt justitieminister David van Weel als de optie genoemd. Hij neemt die portefeuille er dan bij. De BBB zou Mona Keijzer hebben aangeboden. Zij doet is nu minister van Volkshuisvesting, maar je merkt dat de BBB na de val zich graag wat meer op migratie profileert om kiezers van Wilders af te snoepen."

"Bij NSC wordt Diederik Boomsma genoemd. Hij is nu asielwoordvoerder." Maar Lemsoms inschatting is dat die partij de kleinste kans maakt op dit dossier. "En VVD de grootste, want dat was na de PVV van de coalitiepartijen de grootste partij bij de verkiezingen."

4. Hoe snel gaan we iets van deze wetten merken als ze worden aangenomen?

"Volgens Wilders zouden ze zo snel mogelijk in moeten gaan. Al had Faber al stiekem wat ruimte ingeboekt om ze later in te laten gaan", vertelt Lemsom. "Er is al een hele tijd een discussie gaande of de wetten nu echt zo snel mogelijk ingevoerd moeten worden, of tegelijk met het Europese migratiepact dat volgend jaar juni ingevoerd wordt."

Je kan de uitvoeringsorganisaties beter één keer met veranderingen opzadelen dan twee keer in een jaar, zegt ze hierover. "Dat is vragen om problemen. En bovendien: grote kans dat we meer gaan merken van de Europese maatregelen dan van de Nederlandse."

5. Wilders vond dat Syriërs terug konden naar Syrië. Wat betekent de val van het kabinet voor hen?

De asielaanvragen van Syriërs zijn op dit moment tijdelijk gepauzeerd omdat de situatie in Syrië is veranderd sinds het regime van Assad viel in december. "Het werkt dan zo dat het ministerie van Buitenlandse Zaken een zogeheten ambtsbericht opstelt", legt Lemsom uit. Hierin staat welke delen van Syrië veilig zijn, of mensen terug zouden moeten en op basis waarvan.

"Tot nu toe werden dat soort ambtsberichten altijd openbaar gemaakt, zodat mensen ook weten waar ze aan toe zijn. Maar deze coalitie wilde dat niet meer doen, tot irritatie van de oppositie. Die zegt dat dit niet mag volgens internationaal recht: je zou dit openbaar moeten maken. Maar de vraag is dus nog steeds wat Buitenlandse Zaken gaat besluiten en wat dat voor Syriërs gaat betekenen."

6. En hoe zit het met de Spreidingswet?

De Spreidingswet regelt dat gemeenten gedwongen kunnen worden om asielzoekers een plek te bieden. Maar de coalitiepartijen gaven de afgelopen 11 maanden meerdere keren aan ervan af te willen. Wat gaat daarmee gebeuren? "Sinds gisteren is daar geen meerderheid meer voor in de Tweede Kamer. NSC was eerst voor het afschaffen van de Spreidingswet, want toen was de partij nog gebonden aan coalitie-afspraken. Maar nu niet meer, zei Nicolien van Vroonhoven gisteren tegen ons."

Betekent dat dat de spreidingswet gewoon blijft bestaan? "Je hoort Van Vroonhoven zeggen dat NSC de Spreidingswet toch wil houden, en daardoor is er geen meerderheid meer om die af te schaffen. Andere oud-coalitiepartners balen, want zij willen wel af van dwang voor gemeenten."

Ze heeft het dan vooral over de VVD. "Die wil graag van de spreidingswet af. Maar hun lokale bestuurders, burgemeesters en wethouders, die zullen denken: saved by the bell. Dit onderwerp zorgde voor onenigheid tussen de Haagse partijtop en hen: zij wilden de spreidingswet juist houden omdat het anders niet te doen is om mensen te verdelen over het land."

7. Het Haagse beleid leidt dus tot wantrouwen bij lokale bestuurders. Geldt dat ook voor burgers?

"Ja, ze weten niet meer waar ze op moeten rekenen", antwoordt de politiek verslaggever. "We hadden het hier 10 jaar geleden ook al over. 2 jaar geleden liet de VVD het kabinet erop vallen, toen kwam de PVV in het kabinet en daarna zijn er amper strengere asielmaatregelen door de Kamers gegaan."

"Nu valt het kabinet weer en zijn er nog steeds geen grote stappen gezet", gaat Lemsom verder. "De vraag is dus nog maar of dat voor de komende verkiezingen nog gaat gebeuren."